Van Dushanbe naar Murghab over de Pamir Highway

Toch wel behoorlijk hoog op elke lijstje van een beetje wereldfietser staat de Pamir Highway, de weg die grofweg Dushanbe in Tadzjikistan met Osh in Kirgizië verbind. De weg bestaat al eeuwen, maar dan als handels en verbindingsroute voor goederen die van en naar China, Pakistan naar het westen werden vervoerd, een onderdeel dus van de befaamde Zijderoutes. Later is de Pamir Highway door de Rusland behoorlijk verbetert en geschikt gemaakt voor gemotoriseerd verkeer, vooral ten tijde van de Russische bezetting van Afghanistan zijn er flink wat verbeteringen aan gebracht, de Pamir Highway werd toen een onderdeel van de militaire aanvoerlijn. Na het conflict en na het uiteenvallen van e Sovjetunie is er echter niets tot weinig meer aan onderhoud gepleegd aan de route.

Voor fietsers is de Pamir Highway een uitdaging vanwege de hoogte van de passen, de soms desolate landschappen, de vaak droevige toestand van de wegen, maar ook vanwege de authentieke en gastvrije bevolking.

Voor mij was het ontbrekend stukje van mijn “Reis om de wereld”

Planning en voorbereiding

De route plannen was wel het meest simpele. Ik heb er vor gekozen om van Dushanbe naar Osh te fietsen, vanwege het geleidelijke hoogteverschil, je komt uiteindelijk toch uit op 4600m. Vanuit Osh gaat dat veel sneller. Dan kun je vanuit Dushanbe nog kiezen voor een zogenaamde zuidelijke route via Kulob of een noordelijke via Ob I Garm.

Her verschil ligt in de drukte op de zuidelijke route en ook in het feit dat de er grote stukken zijn waar aan de weg wordt gewerkt.

Ik heb gekozen voor de noordelijke route.

Heen- en terugreis: Met Turkish Airlines, goede verbinding met zowel Dushanbe en Osh, wel een lange overstap in Istanbul, maar je kunt aanspraak maken op een hotelkamer, wat in mijn geval bij zowel de hee- als de terugreis gelukt is. Je hebt dan wel een visum nodig voor Turkije.

Visa: Voor Kirgizie niet nodig, voor Tajikistan een E-visa, simpel via internet te krijgen, wel een GBAO permit erbij aanvragen, want een groot gedeelte van de Pamir Highway ligt in de autonome provincie Bardaskan.

Maandag 12 september aankomst in Dushanbe

Ik slaap in het Greenhouse hostel, vlak bij de luchthaven een taxi kost 20 Somoni ongeveer € 2,-. De taxi deel ik met een Belgisch backpacker stel uit Kortrijk. Ik kom om 03.00 aan, maandag blijkt een feestdag te zijn (Slachtfeest) en kan ik helaas niet mijn vaste dingen regelen zoals een sim kaart aanschaffen en geld wisselen.

De triomfboog in Dushanbe

Dinsdag 13 september naar Fayzobod

Na aanschaf van een Sim kaart en mijn geld gewisseld te hebben, vertrek ik om 12.00. Ik heb geen zin om nog rond te hangen in het guesthouse. Na een dag heb ik dat wel gezien.

De weg voert langzaam omhoog en om 16.30 vindt ik een mooi plekje om te kamperen. Het coördinaat geef ik door per Whattapp en Sjoerd heeft mij al snel gevonden via Googlemaps.

Plov (rijst met wortel)

Tankstation

Woensdag 14 september naar Ob I Garm

Bijschrift toevoegen

Openbaar toilet langs de weg

de beheerder van het toilet

De  omgeving wordt bergachtig, veel kuddes komen al naar beneden, ik ben duidelijk laat in het seizoen. Vlak voor Ob I Garm stop ik voor een bordje plov, het bedienend personeel is denk niet ouder dan 15 jaar, aan de overkant kun je naar het toilet tegen betaling van 1 Somoni. Het is een smerige bende, een jongetje “beheert” de zaak en vertrekt toiletpapier en water..

In OB I Garm is een sanatorium, waar je kunt overnachten en eten.

Locatie: Lat: 38.71686 Lon: 69.72010 

Ik neem mijn intrek, er stroomt overal warm water ook uit de kraantjes waar je je tanden kunt poetsen. Ik ga ook maar een douche en bad nemen. Het water is bloedheet, na een douche kun je je onderdompelen in een grote bak met heilzaam water. Ik krijg 20 minuten en dan moet ik er weer uit. De halve stad komt hier naar toe, want later komen een stuk of tien dames naar het badhuis en hoor je luidruchtig gegiebel vanuit de damesafdeling komen.

Interieur van het sanatorium / badhuis

Donderdag 15 september naar Blue Lake (Lat: 38.83448 Lon: 70.20287)

 Na een zaftrak (ontbijt) dat in Tadzjikistan bestaat uit thee, twee gebakken eieren en brood, stap ik op de fiets. Er moeten nog wel even foto’s worden gemaakt met de beheerder en zijn zoontje.

Kort na Ob I Garm is het asvalt op en verandert de weg in gravel met kuilen. Vat een voorproefje van wat mij te wachten staat. 

voorlopig het laatste stukje verharde weg

Ik fiets nu langs een grote rivier, met een enorme zandafgraving. In Lab-I-Jar is er een splitsing rechtdoor over de A372 naar Sary Tash is het maar 150km naar de grens met Kirgizië echter de grensovergang is alleen maar open voor de eigen inwoners. Na een checkpoint van de politie, waar je gegevens worden genoteerd (op zich een veilig idee) sla ik rechtsaf de M41 op en maak als snel kennis met de geneugten van de Pamir Highway. De weg is erg slecht, veel kuilen, geen asfalt, losse stenen, af en toe door het water van een stroompje. 

Nog steeds komen er regelmatig kuddes naar beneden. Na 70km kom ik bij een soort vakantieparkje. Het ziet er verlaten uit, toch is er een beheerder die snel thee voor mij zet en mij mijn onderkomen voor de nacht laat zien en de helft van een soort bungalowtje. Water komt rechtstreeks van de berg uit een paar slangen, verder kun je zwemmen in het meer en het droogtoilet is aan de overkant van de straat. Al met al geen slechte plek om te verblijven; Blue Lake voor 30 Somoni – € 3,50 inclusief thee, warme maaltijd en ontbijt en electra.

Wel alle tassen dicht doen op de kamer, want het ritselt behoorlijk boven het plafond.

Restaurant van "Blue lake"

"Blue lake" tevens badkamer

Vrijdag 16 september Blue Lake -Tavildara

De weg blijft beroerd en het gaat flink omhoog langs de snel stromende rivier. Onderweg kom je kleine dorpjes tegen, herders en zelfs goudzoekers.

Tavildara, verkeerslichten voor 17.00

Tavildara, verkeerslichten na 17.00

 Met 37 graden is het erg warm, na 40 km heb ik er genoeg van en ga Tavildara binnen, wat aan de overkant van de rivier ligt, eerst nog registreren bij de politiepost bij de brug en aan de overkant ervaar ik een soort van cultuurschok. Prachtig asfalt, een voetbalstadion met een zitplaats voor zeker elke inwoner van het dorp, keurig geschilderde huizen, overal vlaggen en afbeeldingen van de president. Zou hij hier soms wonen? Na 500 meter en 2 rotondes, kom ik bij een kruispunt met niet werkende stoplichten bij het enige hotelletje.  Voor nog geen € 10,- inclusief alle maaltijden. Er blijkt maar een kamer te zijn, gelukkig ben ik ook de enige gast. De buitenkant ziet er gelikt uit, de binnenkant kan nog wel een opkapbeurt gebruiken. Om 17.00 zal de elektriciteit aangaan en om 17.30 blijkt dat uit, zelfs de verkeerslichten werken dan, verkeer is echter nergens te bekennen.

Zaterdag 17 september Tavildara – Qala I Khump

Deze dag gaat het over de Khurabotpas met 3200 m hoogte, op de pas is waarschijnlijk ooit flink gevochten er is nog een legerpost en niet onbelangrijk er liggen nog landmijnen na de pas.  Voor de pas voert de weg langs glooiende hellingen, na de pas  snel naar beneden langs een smal pad door een ravijn met een snel stromend riviertje.

 I Qala I Khump neem ik mijn intrek in een guesthouse aan een riviertje en tref ik Vera en Cyrill van team Oufti (http://www.oufti.nl/) Ik had al contact met ze voor vertrek, maar had nog niet echt een idee waar ze op de route zaten.

Vera blijkt ziek te zijn en is al naar het hospitaaltje geweest. Het zijn voornamelijk darmklachten. Ook tref ik Jean (https://anotherworldbybike.wordpress.com ) een Belg uit Arlon van 25 jaar. Jean vetrekt ’s middags.

Zondag 18 september van Qala I Khump naar N 38.36300 E 071.17879

Vanaf nu fiets ik voorlopig langs de grensrivier de Panj, wat “vijf” betekent, waarom weet ik niet. De Panj vormt de grens met Afghanistan en aan de overkant van de rivier kun je heel goed een andere wereld waarnemen. Gee vrachtauto’s, af en toe een brommertje en de vrouwen dragen inderdaad een chador, het blauwe gewaad. 

Afghanistan aan de overkant van de rivier

Afghaanse schoolmeisjes

Tadjik schoolmeisjes

De weg is niet te slecht, het gaat wel flink op- en neer, onderweg zijn er in de dorpjes restaurantjes te vinden , waar je voor een habbekrats kunt eten. Ik slaap dicht bij de weg, bij een zijrivier, waar een picknickplaats is gebouwd met tafel, bakjes en een afdak.

Maandag 19 september naar Ob I Chifa (tussen Shipad en Deh)

Nog steeds de hele dag over hobbelwegen, bij Vanj zelfs zandduinen, daar stroomt een zijrivier in de Panj, de weg is niet echt goed aangegeven, dus volg ik maar het meest gebruikte vrachtwagenspoor, bij de controlepost is een restaurantje, waar ik mijn ontbijt nummer twee gebruik en waar na 10 minuten een fietser uit Maleisië binnen valt, hij fiets van Khorog naar Dushanbe. Overnachten doe ik in mijn tentje tegenover een restaurantje, waar ze niet meer serveren thee  en gebakken eieren met brood.

Dedjoeska's onderonsje

Dinsdag 20 september Ob I Chifa – Rushan

De hele school

de school

Een beetje een kletsdag, bij een piepklein dorpje uitgenodigd voor de thee. Het schooltje naast het huis telt maar een stuk of tien leerlingen, daarna aan de praat gehouden door een borderguard, die alles van mijn GPS wil weten. De weg wordt nu een stuk beter, asfalt met af en toe een flinke kuil. De dames dragen hier geen hoofddoeken meer, maar hebben hun haar gewoon onbedekt. In de loop van de middag kom ik aan in Rushan, het eerste huis van de plaats (nog voor de school) blijkt een prima guesthouse te zijn. Ik krijg, omdat ik zo lang ben de pronkkamer, er is een goede douche en ik kan eindelijk mijn kleding eens goed wassen.

de pronkkamer in mijn guesthouse in Rushan

 Er zijn in Rushan bankomats (pinautomaten), maar die geven op mijn visacard niet meer dan 200 Somoni’s. De host spreekt aardig Engels en volgt op zijn 70^ste nog steeds Engelse les via een  DVD op de TV. Morgen naar Khorog.

Woensdag 21 september Rushan – Khorog

Gemakkelijke route, de hele weg is geasfalteerd en mooi op tijd kom ik Khorog binnen. Khorog is een flinke plaats met banken een VVV, een vliegveldje, waar niet zoveel vliegtuigen landen, want de koeien grazen langs de landingsbaan. Ik check in bij de Pamir lodge een groot hostel, waar het wemelt van de backpackers en fietsers.

Team Oufti is er al, naast Vera is Cyrill nu ook ziek, daarnaast nog (fietsers) Verena uit Duitsland, Francois uit  Canada, een tandemstel uit Engeland een solofietser uit Engeland die ik ook al in Dushanbe trof, Jean uit België en nog twee stellen uit Zwitserland en Duitsland.

Er zijn er in totaal 5 ziek en ze bezoeken het hospitaaltje in de stad, waar blijkt dat ze vooral parasieten hebben opgelopen, waarschijnlik al in Uzbekistan.

’s Avonds ga ik eten in een Indiaas restaurant in de stad, waarvan ik gehoord heb dat het goed en betrouwbaar is.

Donderdag 22 september Khorog

De diahree is bij mij ook toegeslagen, ik voel me echter niet ziek. Voor de zekerheid haal ik toch maar een antibioticumkuurtje bij de apotheek (60 pillen voor €1,80) Dit op advies van Kathie een arts uit Duitsland, die met haar vriend op fietswereldreis is. Met slikken wacht ik nog even.

Verjaardagslunch tgv Verena's verjaardag

Kaiserschmarrn

Het leven in het hostel is wel grappig, Verena is vandaag jarig en maakt voor de fietsers, die niet ziek zijn, Kaiserschmarn die mij goed in de smaak valt. ’s Avonds gaan alle fietsers gezamenlijk eten in Khorog om haar verjaardag te vieren. In het restaurant tref ik het Nederlandse reisgezelschap waarmee ik in het vliegtuig van Istanbul naar Dushanbe zat, zij volgen bijna dezelfde route als ik, maar dan in busjes.

Vrijdag 23 september Khorog

Khorog aan de rivier de Gunt

Mijn darmen worden wat rustiger, maar ik vertrek toch nog maar niet, dus nog maar een dagje rustig aan zelf koken (rijst met noten en appel).

Het is dus nog een dagje goed uitrusten in Pamir Lodge.

Zaterdag 24 september Khorog – Wer

Met team Oufti

Over een nu prima geasfalteerde weg, gaat het langzaam omhoog. Onderweg wordt ik drie keer getrakteerd op thee, appels en zelfs een keer een brood.

Hier is het herfst

Met wegwerkers

Hier is een flinke lawine geweest

 De hoogte zorgt er wel voor, dat ik in de herfst terecht kom en iets voor het plaatsje Wer op een hoogte van 300m zet ik mijn tentje op. ’s Avonds krijg ik bezoek van een tweetal die de koeien binnen komen halen, een van de twee is geoloog en ik krijg een hele serie foto’s te zien van de edelstenen die hij uit de bergen weet te halen. Het is hier ’s nachts al behoorlijk koud, gelukkig heb ik daar in mijn tentje weinig last van.

Zondag 25 september Wer – Jelondy

Na een paar kilometer kom ik in het plaatsje Wer, op de kaart staat een restaurant aangegeven, ik kan het nergens vinden, dus even vragen. Een oude baas antwoord of ik thee (Tsai) wil, ja graag. Achter hem aan door een paar landjes, bij het huis wordt ik getrakteerd op een compleet ontbijt. Hij vraagt Akuda ? Dat is een vraag die wordt elke dag tientallen keren gesteld, namelijk waar kom je vandaan? Gallandia (Nederland). Vervolgens vraagt hij of ik Bernadette ken.

 En ja hoor ik ken maar één Bernadette en dat is de wereldfietster Bernadette Speet, even later komt hij met een foto die zij 9 jaar geleden, daar heeft achtergelaten!  

Na mijn ontbijtje stap ik weer op en wordt geattendeerd op een fietser die ook richting Jelondi fietst, het blijkt de Canadees Francois (https://www.crazyguyonabike.com/search/?main_type=all&query=Francois%20Leblanc )   te zijn, ik had hem al ontmoet in Khorog. Bij een busstop (er rijden overigens geen bussen op de Pamir Highway) komen we nog twee backpackers tegen, het blijkt

Het Belgische stel te zijn waarmee ik een taxi van het vliegveld in Dushanbe naar het guesthouse heb gedeeld. We fietsen met zijn tweeën verder richting Jelondi. In Jelondi is een overnachtingsmogelijkheid in een sanatorium met een warmwaterbron. Een kilometer of 10 voor Jelondi, komen we ook een warmwaterbron tegen. Francois  wil zijn thermobidon bijvullen, maar komt er achter dat het water te warm is voor zijn bidon, de binnenfles verschrompelt. Bovendien zit er zwavel in het water en dat is niets zo heel erg drinkbaar. In Jelondi vinden we vlotjes het sanatorium er staan maar een paar gebouwen. We krijgen een ruime kamer en ik pak een warme douche en plons even in het loeiwarme water. Echt lekker is het niet, het is een oude bende en er hangt een zware geur van rotte eieren (zwavel). Het zou wel goed zijn voor je gezondheid.

Sanatorium in Jelondi

Maandag 26 september Jelondi – Koitezekpas

Vandaag moet er worden geklommen, ik zit nu op 3600 meter, maar we moeten over de Koitezekpas van ruim 4200 meter. Bij vertrek knal ik met mijn voortas tegen een stuk betonijzer met als gevolg een flinke scheur in mijn tas. Gelukkig brengt mijn ijzergaren en een beetje huisvlijt een oplossing. De scheur van bijna 20cm houdt het.

De eerste kilometers gaan licht omhoog en we gaan nog langs een riviertje. Francois blijkt veel sneller te zijn dan ik en fietst meer dan één kilometer voor me uit en soms nog verder. Niet echt een gezelschapsdier dus. Dat ik op hoogte ben, blijkt als je even water gaat halen uit een stroompje. Het 15 meter terug omhoog klimmen naar de weg, zorgt ervoor dat je meteen buiten adem bent. Later als de weg steiler wordt, moeten we afstappen en wordt het 100 passen lopen, daarna weer op adem komen en dat over bijna 4kilometer met een hoogteverschil van 300 meter. Kleine stukjes zijn te fietsen en het laatste stuk is wat minder steil. Uitgeblust gaan we afdalen. Als snel komen we bij een huis, we gaan in de luwte zitten, want er staat een harde en koude bergwind. Er lopen een stel honden rond, die nieuwsgierig naar ons toe komen. Die nieuwsgierigheid wordt vooral gewekt door ons eten, want het stuk brood dat Francois in zijn handen heeft, wordt er snel uit gerist en is hij zijn brood kwijt, waar hij zo blij mee was toen hij het in het sanatorium meekreeg. We worden binnen geroepen door twee dames, binnen worden we getrakteerd op brood, kefir (yoghurt), honing en natuurlijk thee. De kachel wordt aangemaakt met gedroogde mest. De mannen zijn buiten bij de kuddes. Een van de twee dames heeft 4 kinderen en net zoals ik 3 zonen en 1 dochter, de foto’s die ik bij me heb doen altijd wonderen. Het eten smaakt uitstekend, er valt nog iemand binnen om kefir te kopen en de man vertelt dat er over 13 km nog een huis staat, waar we misschien kunnen overnachten. 

Na 13km komen we inderdaad bij een huis. Ik vraag of ik mijn tent mag opzetten, maar daar is natuurlijk geen sprake van, we worden naar binnen gedirigeerd, krijgen een kamer en er wordt meteen voor thee en vers brood gezorgd. In de boerderij woont een gezinnetje met een kindje van 8 maanden en een opa. Er is nog een dochter van 5, maar die zit al op een kostschool in Khorog. Ik krijg de indruk dat er niet veel te eten is, want ’s avonds krijgen we weer brood en Pamir tea, dat is thee met melk en yakboter. Behoorlijk vet maar het vult in ieder geval. Ik vraag waar het toilet is, want ik kan niet het gebruikelijk hok ontdekken met een paar gaten in de vloer, wat normaal als toilet dient. Ik vraag het nog eens aan de vrouw, zij spreidt haar armen uit richting de valkte en zegt: “ Tuvalet, Tadzjikistan” . Ik zoek maar een hoekje op in een leegstaand gebouwtje, want er staat veel leeg het is duidelijk dat er vroeger veel meer mensen woonden.

Dinsdag 27 september Koitezekpas – Ak Balik

Ik had een waterfles op mijn fiets laten zitten en dat was nu een blok ijs, het vriest dus behoorlijk ’s nachts. We beginnen met weer een forse klim en ook nu moet er weer geduwd worden, we zijn boven de 4000 meter gebleven en het is weer 100 pasjes, uithijgen en 100 pasjes etc.

Als we boven zijn dan blijkt het mooi vlak te zijn, we komen de eerste yakkuddes tegen.

Voor Alichur hebben we  een prachtig uitzicht op een zoutmeer. In Alichur eten we wat soep bij een guesthouse en fietsen we door naar Ak Balik (Witte vis). We leggen aan bij het restaurant waar je ook kunt overnachten. De kachel wordt aangemaakt. Ik voel me meteen thuis, want aan de muur hangt een mooie poster van de Keukenhof.

Het restaurant dankt zijn naam aan de vis die er verkrijgbaar is, die blijkt uit een klein meertje te komen, vlak bij het restaurant. Ik neem een portie, Francois is nogal voorzichtig met vlees (en vis) en bestelt soep zonder vlees. Als het vissoep blijkt te zijn, dan hoeft hij al niet meer en eet ik het dan maar op, prima soepje.

Woensdag 28 september Ak Balik – Murghab

De route van Ak Balik naar Murghab voert over een mooie vlakke weg, het gaat wel een beetje flauw omhoog over een pas naar 4200 meter, daarna gaat het vooral naar beneden richting Murghab. 

Video's: 

https://www.youtube.com/watch?v=dfywDHpoxMY

https://www.youtube.com/watch?v=AsBYihcufuE

https://www.youtube.com/watch?v=A13lKlBA_v8

Francois ben ik kwijt, het was al niet echt een sociaal dier, eigenlijk is hij gewoon verdwenen zonder afscheid te nemen. Hij al eerder aangegeven het liefts voorbij Murghab te fietsen. 15 Kilometer voor Murghab kom ik Francois weer tegen, hij is aan het lunchen met de Duitse Verena, (https://greencoriandercyclist.wordpress.com/2016/10/04/mal-wieder-pause-und-internet/ ) die ik in Khorog al ontmoet had, zij bleek een stuk te hebben gelift en op die manier zat ze voor ons. We lunchen met zijn drieën en daarna gaat het verder naar Murghab. Na mijn intrek in  het Pamir hotel, zie ik voor het hotel een auto met een bordje “Osh” onder de voorruit. Snel neem ik een beslissing, doorrijden met heel veel duw werk op grote hoogte en fietsen met een harde tegenwind, of de taxi. Daar komt bij dat ik het weer ook niet helemaal vertrouw, het weerbericht geeft helder weer aan, maar ik zie wel elke dag meer wolken. Een paar flinke sneeuwbuien zouden mij niet verbazen. Het wordt het laatste, ik heb het idee in mijn laatste baan met Operational Risk Management (ORM) te maken gehad en ik weet zeker dat dit ORM rondje uit zou komen bij de taxi. De chauffeurs zijn een rustige, beleefd  dua, de 4WD Toyota Pajero ziet er goed onderhouden uit en de prijs is 300 Somoni ongeveer € 35,- voor de ruim 400km naar Osh. Vertrek vrijdagochtend 08.00 uur. Murghab tijd, want in Murghab is het een uur later dan in de rest van Tajikistan.

Donderdag 29 september naar Osh

De grens met China

Sary Tash

Om 08.00 staat de 4WD voor het hotel, mijn fiets en spullen bovenop, dan nog een paar adresjes af om passagiers en spullen op te halen en dan vertrekken we. De meeste passagiers maken bid bewegingen als we Murghab uitrijden en ook telkens als we voorbij een begraafplaats komen. Bij Lake Karakul stoppen even, om wat versnaperingen in ontvangst te nemen van familieleden van een van de passagiers. Daarna via de Kizil Artpas met de nodige grensformaliteiten door een stuk niemandsland naar de Kirgizische grenspost en verder naar sary Tash voor de lunch. Om 17.30 en na 5 bergpassen wordt ik in Osh afgezet bij het Biy Ordu guesthouse.

Vrijdag 30 september Osh

Tijd om mijn terugreis te regelen. Eerst naar het kantoor van Turkish Airlines. Ik krijg alle medewerking om mijn vlucht te verzetten. Ik blijk in de vroege ochtend van zondag 2 oktober te kunnen vertrekken, mnet een tussenstop van 8 uur in Istanbul kom ik dan om 21.00 LT in Rotterdam aan. Prima oplossing ik hoef niet echt veel bij te betalen, niet meer dan ik tot aan mijn initieel geplande terugreisdatum zou uitgeven in Osh. Dan mijn fietsdoos, deze staat in Bayana guesthouse en is daar achtergelaten door de Zwitserse Siria Grippo (http://outandaway.weebly.com/ )

Hij blijkt er nog te staan, wel een erg klein exemplaar, toch pastte mijn fietsje met wat creativiteit er in.

Zaterdag 1 oktober Osh

Lekker uitslapen en daarna Osh bekijken, over de bazaars, de kermis langs de rivier en het Leninbeeld, daarna vroeg eten en op tijd naar bed. Om 02.30 eruit, 15 minuten in de taxi en om 05.45 take-off naar Itsanbul.

Epiloog:

Al met al heb ik een prachtige tocht gehad, Eigenlijk bestaat deze tocht uit drie delen, de eerste aanloop naar Qalakhum, daarna langs de Panj rivier en de grens met Afghanistan naar Khorog, vervolgens door de High Pamir naar Murghab. Een beetje mixed feelings voor wat betreft het laatste stuk, toch denk ik dat ik er verstandig aan heb gedaan om voor een ander vervoermiddel te kiezen dan mijn fiets voor het laatste stuk. En nu? Natuurlijk plannen maken voor een volgende tocht! Greetz Gerrit